Hoe ziet de arbeidsmarkt van de toekomst er uit? Deskundigen zijn het er over eens dat robots en computers een deel van het werk zullen overnemen. Is dat nu een kans of een bedreiging? Het is maar hoe je er naar kijkt.
Saai werk, 24 uur per dag
Al in het begin van de industrialisatie werd gezegd dat machines het werk van mensen zouden overnemen. Voor een deel klopt dit, maar er zijn ook veel nieuwe banen voor in de plaats gekomen. Ook met de robotisering zal dit het geval zijn. Werk verdwijnt niet, maar werk verandert.
Routinematig werk is om te zetten in rekenregels en programmeercodes. Als dat lukt, doen machines het werk vaak beter dan de mens. Foutloos en 24 uur per dag indien dit nodig is. Anderzijds wordt routinematig werk door veel mensen ervaren als saai en niet uitdagend. Daarmee draagt routinematig werk niet bij aan werkgeluk en productiviteit. Met andere woorden als robots het saaie werk doen blijven de leukere klussen over.
Mensen zijn creatief en flexibel
Mensen zijn vaak op hun best als er een beroep wordt gedaan op kennis, inzicht en vaardigheden in wisselende combinaties. Dat is ook waarom zo veel bedrijven creativiteit in medewerkers waarderen. Het zorgt voor nieuwe oplossingen, verbeteringen en besparingen in tijd, materiaal en kosten. Creativiteit en gevoel kent een robot niet. Denken en reflecteren over het denken is iets wat robots (nog) niet kunnen. Hoewel ook daarin de techniek voortschrijdt.
Kunstmatige intelligentie is met de steeds betere computers voorstelbaar en er zijn ook al voorbeelden dat computers in dat opzicht al beter presteren dan de mens, vanwege de vele malen snellere rekencapaciteit. Ook nu is de verwachting dat er nieuwe banen en functies komen. Hoewel we deze nu nog niet kennen.
Jezelf blijven ontwikkelen
Wat we wel weten is dat kennis veroudert en veel sneller dan we gewend zijn. Was het eerder zo dat je met een universitaire opleiding wel vijftien tot twintig jaar vooruit kon. Nu is het in sommige vakgebieden zo dat in vijf jaar tijd of korter de gangbare kennis compleet geüpdate is. Dit betekent dat werknemers in deze branches er goed aan doen om zich te blijven ontwikkelen.
Zorgwekkend is dat niet iedereen hier in mee kan. Dat zie je ook terug in de onderzoeken. Hoewel de arbeidsmarkt groeit en de verwachting voor 2017 is dat er meer banen bij komen blijft het aantal mensen dat afhankelijk is van een WW-uitkering hoog. Een deel van de werkzoekenden mist de juiste skills, zoals digitale vaardigheden en probleemoplossend vermogen.
Van werknemers wordt verwacht dat zij tot hun pensioen inzetbaar blijven. In dat geval gaat het niet meer alleen om het op peil houden van vakkennis, maar ook om flexibiliteit en leerbereidheid. Zowel voor werknemers als werkgevers ligt hier een hele uitdaging en verantwoordelijkheid. Continue bijscholing is in het licht van de geschetste arbeidsmarktontwikkelingen een must.
Dirk Bruin